Sztuka po pekińsku
W Pekinie Weiwei mógł jednak spotkać ludzi podobnych do siebie. Artyści wyrzuceni poza margines głównego nurtu sztuki, muzycy alternatywni a także zbuntowani pisarze poczęli osiedlać się poza granicami miasta, tworząc komunę artystyczną, w której mogli swobodnie wymieniać refleksje i współpracować.
Wkrótce władze przegoniły artystów. Większość z nich relokowała się do istniejącej do dziś Songzhuang Art Village.
Weiwei czuł, że rodzimym artystom brakuje nowych inspiracji i motywacji do działań kreatywnych. Podobne odczucia miał Feng Boyi, kurator i redaktor “Biuletynu Artystów”, wydawanego przez oficjalne Stowarzyszenie Artystów Chińskich. Postanowili wspólnie z Zeng Xiaojun i Xu Bing, twórcami żyjącymi w Nowym Jorku, opublikować przewodnik po sztuce Zachodu. Ponieważ wiedzieli, że władze nie będą tym pomysłem zachwycone - wszystkie publikacje musiały być poddane ostrej cenzurze - swoje dzieło musieli wydać samodzielnie. Drukarnię, która ośmieliła się złożyć nielegalną książkę, znaleźli dopiero w oddalonym ponad dwa tysiące kilometrów Shenzhen.W ten sposób powstały trzy księgi pełne reprodukcji, biogramów, wywiadów i esejów. Żadna z nich nie została zatytułowana. Pierwsza z nich określana jest obecnie jako “Książka w czarnej oprawie”. Wydana została w 1994 roku i opowiadała o ikonach światowej sztuki współczesnej - Warholu, Duchampie, Koonsie i innych. Po powrocie z USA Ai co i rusz pytany był przez chińskich artystów o nowe prądy w sztuce Zachodu, całkowicie nieznane w Państwie Środka - jego książka stała się więc odpowiedzią na te pytania. Druga - “Książka w białej oprawie” - i trzecia publikacja - “Książka w szarej oprawie”, wydane w latach 1995 i 1997, opowiadały już o współczesnej sztuce chińskiej. Każdy z tych tytułów wydrukowany był w trzech tysiącach kopii, które bez przeszkód znalazły swoich nabywców, mimo tego, iż ich istnienie trzymano w tajemnicy przed władzami.
Drugi nastąpił rok później i zachował się jego zapis fotograficzny - trzy zdjęcia opatrzone tytułem “Upuszczanie urny z dynastii Han”. Co zaskakujące, zdjęcia te ukazują... Upuszczanie urny z dynastii Han. Na pierwszej fotografii artysta trzyma urnę w dłoniach, na drugiej stoi z rozłożonymi rękami, przedmiot zaś wisi w powietrzu, trzecie zdjęcie ukazuje urnę roztrzaskującą się o posadzkę.
- Jest zwykłym wandalem, który nie szanuje kultury.
- Chciał zdobyć popularność przez zszokowanie opinii publicznej.
- Chińska ceramika to jedno z pierwszych skojarzeń, jakie ludzie mają chińską kulturą. Szlachetna porcelana, wazy czy nawet tandetne i masowo produkowane figurki Made in China to produkty znane na całym świecie. Waza mająca blisko dwa tysiące lat to świadectwo bogatej i wielowiekowej historii Chin. Dlatego zdewastowanie jej jest symbolem zniszczenia chińskiej kultury, tradycji i historii. W ten sposób Ai Weiwei mógł chcieć skomentować powojenne dzieje swojego kraju - od propagandowego niszczenia całego chińskiego dziedzictwa kulturowego, jako symbolu feudalnego wyzysku mas pracujących, po współczesne posunięcia władzy partyjnej, która ograniczała wolność i zachęcała ludzi do pędu po pieniądze przy powszechnym zapomnieniu o wartościach duchowych. Gdyby dwa tysiące lat temu w Chinach rządzili komuniści, waza z dynastii Han w ogóle by nie powstała. Jeżeli publiczność jest oburzona zniszczeniem jednej urny, to jak powinna zareagować na zniszczenie tysięcy dzieł sztuki podczas Rewolucji Kulturalnej? Tymczasem nikt nie reagował, bo wszyscy mieli to w dupie.
- Kolejna sprawa - dlaczego logo Coca-Coli? Otóż Coca-Cola była pierwszym zachodnim produktem, który importowano do Chin po nawiązaniu amerykańsko-chińskich stosunków dyplomatycznych w 1978 roku. Stała się symbolem całego świata zachodniego, zazwyczaj postrzeganego w Chinach jako banalny, pozbawiony duchowości i głębszych wartości, ale za to pełnego bogactwa. Namalowanie loga Coca-Coli na starożytnej wazie może więc symbolizować zaprzedanie chińskiej historii i tradycji na rzecz zachodniego pędu do osiągania zysków.
Cokolwiek nie sądzić o niszczeniu antyków, artyście udało się dzięki tym poczynaniom znaleźć zainteresowanie wpływowych ludzi. Jego fanem stał się szwajcarski ambasador Uli Sigg, który zakupił urnę z logo słynnego napoju i pomógł Ai Weiwei nawiązać kontakty z ludźmi ze świata sztuki Zachodu.
"As to my porcelain-based works, the central issue is the issue of authenticity. What is real and what is fake or a reproduction? My porcelain works are the highest quality blue-and-white porcelain. Here is something packed with historical and cultural meaning."
W 1998 roku Weiwei przeprowadza się do dzielnicy Caochangdi w północno-wschodnim Pekinie. Realizuje tam swój pierwszy projekt architektoniczny - budynek mieszczący pracownię artystyczną. Jego pojawienie się w osiedlu zamieszkanym w głównej mierze przez robotników, przybyłych z dalekich stron Chin i stawiających nielegalnie swoje domostwa, zapoczątkuje rozwój Caochangdi, które na przestrzeni lat zmieni się w dzielnicę artystyczną, zabudowaną oryginalną architekturą i mieszczącą pracownie awangardowych twórców.
U kresu lat 90-tych Ai Weiwei znany był głównie w jego rodzimym kraju. Krąg ludzi zainteresowanych jego osobą można nawet ograniczyć do chińskiego środowiska artystycznego, skupionego głównie w Pekinie i Szanghaju. Ostatni rok tej dekady przyniósł mu szansę na sławę poza granicami Chin. W 1999 roku odbyło się 48 Biennale w Wenecji, na którym wystawiono jego prace: czteroramienny "Stół ceremonialny" i instalację "Ostatnie zaćmienie tego wieku", złożoną z fotografii przedstawiających zaćmienie księżyca z 1997 roku. Dzięki tej ekspozycji nazwisko artysty stało się rozpoznawalne wśród europejskich i amerykańskich znawców sztuki.
http://www.opendemocracy.net/ai-weiwei-en-liang-khong/artist%E2%80%99s-duty-interview-with-ai-weiwei
http://www.culturalexchange-cn.nl/organisations/china-art-archives-warehousecaaw
http://www.artesmagazine.com/2013/04/chinese-contemporary-artist-ai-weiwei-others-in-retrospective-exhibition/
http://www.newyorker.com/reporting/2010/05/24/100524fa_fact_osnos?currentPage=all
http://artasiapacific.com/Magazine/53/TheFreedomOfIrreverenceAiWeiwei
https://www.bonhams.com/auctions/21487/lot/852/
http://arttattler.com/archiveaiweiwei.html
http://artasiapacific.com/Magazine/78/DevastatingHistory
http://www.berkshirefinearts.com/03-11-2013_ai-weiwei-according-to-what.htm
http://www.moma.org/interactives/exhibitions/2012/printout/category_works/ai_weiwei/
http://enthusiasms.org/post/4511308750
http://chinadigitaltimes.net/space/Ai_Weiwei
http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/17/Ai_Weiwei
http://contemporary_chinese_culture.academic.ru/248/Feng_Boyi
http://www.chinese-art.com/Contemporary/volume2issue4/Post89/post89.htm